بازی کودک
شن بازی، آرامبخش روان کودک
دی
شن بازی برای کودکان فعالیتی خوشایند و لذتبخش است. کودک از لمس کردن شن و بازی با آن لذت بسیار میبرند. شن میتواند خاصیت مایعات را داشته باشد از نظر اینکه میریزد و اگر آن را در ظرفی بریزیم به شکل آن ظرف در میآید. بازی با شن تجارب مفید و لذتبخشی را برای کودک ایجاد میکند.
امروزه شن بازی به قدری دارای اهمیت است که در تمامیکلینیکهای مشاوره و روان درمانی کودک به عنوان یکی از وسایل ضروری اتاق بازی محسوب میشود.
شن باید در دو نوع خشک و مرطوب وجود داشته باشد تا کودک بتواند هر دو نوع آن را لمس کند و تفاوتها و شباهتهای آنها را درک کند.
کودک در شن به حفر کردن و ساختن دالان (تونل) میپردازد. برج، تپه و خانه میسازد و به انجام بازیهای تخیلی مشغول میگردد. کودک میتواند معمار هستی خود باشد و قصر خود را در داخل شنها خلق کند و دنیای خویش را پر از کسان و خویشاوندانی سازد که ساخته و پرداخته ذهن او هستند. او میتواند کاری را انتخاب کند و یا از آن دست بکشد. نیز میتواند بیافریند و یا نابود کند.
همچنین میتواند با قدرت تخیلش کوهی بسازد و بیخطر به قله آن صعود کند و از آنجا به تمام دنیا بگوید: «من میتوانم برای خود، یه کوه بسازم و یا اونو، با خاک یکسان کنم، در اینجا منم که بزرگم!»
«شن» وسیله خوبی برای بازیهای تهاجمیکودک به شمار میرود زیرا میتواند شن را با ایمنی بیشتری پرتاب کند.
کودک میتواند عروسکهایی را که نماد پدر، مادر، خواهر و یا برادر هستند و با آنها احساس خصومت، تنفر و یا حسادت دارد در میان شن دفن کرده و با ماشین کمپرسی پر از شن از روی آنها عبور کند و به این وسیله احساسات درونی خویش را نشان دهد. کودک میتواند با شن سنگر بسازد و از طریق تفنگ بازی احساسات خویش را نشان داده و تخلیه شود، یا اینکه جاده بسازد و با استفاده از بلدوزر، گریدر و کمپرسی مشغول سازندگی شود و یا اینکه با ساخت مزرعه مشغول کشت و کار کشاورزی شود. نیز جاده و پل هایی برای عبور و مرور ماشین بسازد، سپس آنها را خراب کرده و یا توسط هواپیما بمباران کند. در ظرف چند دقیقه میتواند یک خندق حفر کند و قایقی را هدایت نماید، در لحظهای بعد ممکن است سدی بسازد و اندکی بعد آنها را خراب کرده و خندق و قلعهها را ویران نماید.
«شن» وسیله بسیار مناسبی برای پاسخگویی به طیف گسترده تخیلات کودک است. در شن بازی، کودک علاوه بر اینکه به لحاظ روانی تخلیه میشود و رضایت درونی کسب میکند، در پرورش تخیل، ابتکار، خلاقیت و سازندگی او نیز موثر است.
مهارتها و مفاهیمیکه کودکان در هنگام شن بازی فرا میگیرند:
ـ مقداری شن فرصتهای خوبی برای کودکان به وجود میآورد تا از طریق حفاری، پر کردن ظرفها، ریختن، بلند کردن و حمل کردن شن به هماهنگی و انعطاف عمومیبدن برسند.
ـ از طریق شن بازی، به مفاهیم وزن و ظرفیت پی میبرند.
ـ شناسایی ذرات شن و خاصیت چسبندگی آن.
ـ ساختن اشیا با شن و مقایسه شن خیس و خشک.
ـ پی بردن به شکلپذیری شن خیس، که اگر شن را کمیمرطوب کنیم به شکل ظرفی که در آن قرار دارد در میآید.
ـ پی بردن به مفاهیمیمانند اینکه آیا شن مثل نمک در آب حل میشود؟ آیا از صافی عبور میکند؟
ـ درک مفاهیم هندسی و فضایی.
ـ پرورش قدرت تخیل، ابتکار، خلاقیت و سازندگی در کودک: کودکان موقعی که مشغول ساختن یک قلعه شنی هستند، میتوانند در باره آن داستانی بسازند و غرق در تخیلات خویش شوند. فرآیند خلاقیت در چنین مواقعی در کودکان شکوفا میشود.
ـ از طریق شنبازی و کسب تجربیات حسی مفاهیم زیادی مثل گود کردن، فشار وارد کردن، کُپه کردن، تونل زدن، پهن کردن، تقسیمبندی و برگشتپذیری را یاد میگیرد؛ همچنین مفاهیم واژههایی مانند عمیق، عمیقتر، داخل، بیرون و … را درک کرده و برایش درونی میشود.
ـ کودکان برای ساختن تپههای بزرگ شنی، ایجاد خندق و دژهای شنی، ماهیچههای بزرگ شان را به کار برده و پرورش میدهند.
وسایل لازم برای شنبازی
جعبه شن، حوض ساده کم عمق، تشت لباسشویی پلاستیکی یا روحی میتواند وسیله خوبی برای بازی کودک باشد. درون ظرف را با شن شسته پر میکنیم.
شن خشک از جهت تجربه آموزی (در زمینه خواص شن مانند نرمی، روندگی، جابه جایی) و شن مرطوب از این نظر که کودک با خیس کردن شن به ساختن برج، دیوار، تونل، غار و … مشغول میشود، برای او بسیار جالب است.
برای شن بازی و ساختن چیزهای مورد نظر بایستی آب در اختیار و در نزدیکی کودک قرار داشته باشد.
کودکان نوپا از به کار بردن بیلچههای پلاستیکی کوچک برای پر کردن، حمل کردن و خالی کردن سطلهای پلاستیکی لذت میبرند اما استفاده از بیلچههای فلزی برای کودکان بزرگتر مناسبتر است. چون کودکانِ دوره آمادگی بیشتر به ابزار محکم (بیلچههای فلزی و …) برای حفر کردن سوراخهای عمیق و ساختن جاده و تونل نیاز دارند.
ماشینهای کمپرسی، بلدوزر و گریدر (جاده صاف کن) دانش آنها را در زمینه حمل خاک و جادهسازی افزایش میدهد.
مواد و وسایل لازم برای شنبازی
ـ بیل و سطل
ـ ظروف مختلف در اندازههای مختلف (قیف و …)
ـ غربال (الک)
ـ قاشقهای کهنه و مستعمل
ـ ماشینبازی (کمپرسی، بلدوزر، تراکتور و …)
ـ قالبهای چوبی مختلف
ـ ترازوهای ساختهشده توسط کودک
ـ قوطیهای کنسرو که لبههای آن تیز نباشند
ـ فرغون
رعایت نکات ایمنی در شنبازی
ـ در هنگام شنبازی هرگز به کودکان اجازه ندهید که آن را به طرف یکدیگر بپاشند.
ـ زمانی که کودکان سرگرم بازی هستند ممکن است به علت بیتوجهی، دستهای آغشته به شن را به چشمهایشان بمالند و یا به خاطر پاشیدن شن به هوا، سر و صورت و چشمهایشان آسیب ببیند. والدین و مربیان باید توجه کنند و این نکات را به کودکان یادآور شوند.
ـ فقط در محلی که برای بازی مشخصشده شن بازی کنند، از جابه جایی شن در محیطهای دیگر و یا آوردن به اتاق و … پیشگیری نمایید.
ـ هنگام شنبازی روپوش مخصوصی به تن کودک کنید تا لباسهایش کثیف نشود.
ـ به آنان بگویید که شنها را با گِل مخلوط نکنند.
ـ برایشان توضیح دهید که پس از بازی، شن را جمع کرده، داخل ظرف و یا جای مخصوص بریزند، نیز وسایل بازی را تمیز کرده و در جای خود قرار دهند.
ـ فضای مرطوب حوضچههای شنی، جای مناسبی برای گربه هاست. باید پس از بازی کودکان، روی حوضچهها را با تور سیمییا وسیله دیگری پوشاند و بدین وسیله شن را از آلودگی محفوظ داشت.
منبع مطلب:
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/5182/53503/شن-بازی،-آرامبخش-روان-کودک
